Springen van dolfijnen is gebarentaal

Tuimelaars maken sierlijke luchtsprongen om elkaar iets duidelijk te maken.Dat concludeert de Nieuw-Zeelandse zoöloog David Lusseau na het uitvoerig bestuderen van het gedrag van wilde dolfijnen in Doubtful Sound, een fjord in Nieuw Zeeland.

Hij doet zijn verslag in een het laatste nummer van het vakblad Behavioural Processes. In dolfinaria springen dolfijnen synchroon door hoepels en halen schijnbaar moeiteloos meer luchtacrobatiek uit, in ruil voor een hapje vis van de menselijke trainer. Dat is puur ter vermaak van de toeschouwers, maar in het wild hebben deze sprongen een diepere betekenis, ontdekte onderzoeker Lusseau.

Hij volgde dolfijnenscholen in meer dan zeshonderd observatiereeksen die gemiddeld ieder iets meer dan een kwartier in beslag namen. In zijn onderzoek laat Lusseau zien dat verschillende soorten sprongen statistisch te koppelen zijn aan verschillende hoofdcategorieën van het gedrag: oriëntatie, verplaatsing, sociale interacties en gevechten.

Bepaalde sprongen zijn de inleiding tot de overgang naar een ander gedrag. Zo lijken dolfijnen luchtsprongen waarbij zij geheel uit het water komen en op hun zij landen te gebruiken om soortgenoten te laten weten dat zij zich graag willen gaan verplaatsen. Omgekeerd is gedrag waarbij een dolfijn ondersteboven onder het wateroppervlak zwemt en onderwijl krachtig met zijn staart plat op het water slaat voor de groep een teken om te stoppen met zich verplaatsen en over te gaan tot sociale interacties.

Tuimelaars kennen nog vele andere soorten sprongen en manieren van trommelen op het water, maar Lusseau slaagde er nog niet in daarin een consistent patroon te ontdekken. Voor andere dolfijnensoorten rapporteerden onderzoekers eerder dat sprongen en klappen op het water gerelateerd waren aan bijvoorbeeld het bijeendrijven van scholen prooivis, maar in Doubtful Sound kon Lusseau geen voedselgerelateerde boodschappen aan de oppervlakte ontdekken.

Wellicht heeft dat te maken met de lokale omstandigheden. Het fjord is erg diep (gemiddeld 200 meter), waardoor dolfijnen altijd diep moeten duiken naar hun prooi. Bijeendrijven aan het oppervlak heeft dan geen zin, de via kan ontsnappen naar de diepte.

Dolfijnensprongen zijn volgens Lusseau stemloze boodschappen aan soortgenoten in dezelfde groep. Deze non-vocale communicatie kan over een afstand van enkele meters tot honderden meters begrepen worden. Het geluid van de sprongen of de klappen op het water draagt veel minder ver dan de gebruikelijke communicatie met klikken en fluittonen.

Volgens Lusseau is dit soort communicatie van belang om te voorkomen dat de bedoelingen van de dolfijnen door andere groepen dolfijnen worden afgeluisterd, of dat zij hun aanwezigheid en positie verraden aan hun prooidieren of natuurlijke vijanden.

bron: nrc